ၿမန္မာလူမ်ိဳးမ်ားကိုေသြးတိုးေစေသာအေၾကာင္းရင္းမ်ား

=============================

အငန္စားရင္ ေသြးတိုးတယ္ဆိုတာ မွန္ပါတယ္။ သတ္မွတ္ခ်က္အရ လူတစ္ေယာက္ဟာ  ဆား (Salt Sodium)တစ္ေန႕ေၿခာက္ဂရမ ္(လက္ဖက္ရည္ဇြန္းတစ္ဇြန္း) ပဲစားသင့္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၿမန္မာနိုင္ငံ မွာသုေတသနေတြအရ ပွ်မ္းမွ်အားၿဖင့္လူတစ္ေယာက္က တစ္ေန႕ဆားကိုးဂရမ္စားေနတာကို ေတြ႕ ရပါတယ္။ဒါ့ေၾကာင့္ ဆားေလွ်ာ့စားဖို႔လိုပါတယ္။ၿပီးေတာ ့ၿမန္မာလူမ်ိဳးေတြေန႕စဥ္စားေလ့ရွိတဲ့ ငါးပိ ၊ ငါး ေၿခာက္၊ ငံၿပာရည္တို႕ကိုလည္း ေလွ်ာ့စားဖို႕လိုပါတယ္။ ေသြးတိုးၿဖစ္ေစတဲ့တၿခားအေၾကာင္းေတြ ကေတာ့ စိတ္ဖိစီးမွဳမ်ားတာ၊ေဆးေတြအေနနဲ႕စတီးရိြဳက္ေဟာ္မုန္းေဆးေတြေသာက္တာၿဖစ္ပါတယ္။ဒီ ေနရာမွာေၿပာလိုတာကေဆးဆိုင္ေတြကအဆစ္အၿမစ္ကိုက္တာသက္သာေအာင္ေပးတဲ့စပ္ေဆး ေတြ ထဲမွာ Dexamethasone ဆိုတဲံစတီးရြိဳက္ေတြပါ ပါတယ္။

ဒီေဆးေတြကိုၾကာၾကာေသာက္ရင္ဆီးခ်ိဳ၊အရိုးပါး၊ေသြးတိုးကိုၿဖစ္ေစနိုင္ပါတယ္။တိုင္းရင္းေဆး၊အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေတြ ၊ ႏြယ္ခ်ိဳပါတဲ့လွ်က္ဆားေတြကလည္းမၾကာခဏေသာက္ရင္ေသြးတိုးကိုၿဖစ္ေစ သလို NSAIDsအကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးေတြမ်ားမ်ားေသာက္တာကလည္းခႏၱာကိုယ္ထဲမွာဆားနဲ႕ေရ ကိုစြဲၿပီးထိန္းထားတာကိုၿဖစ္ေစတဲ့အတြက္ေသြးတိုးေစနိုင္ပါတယ္။အမ်ိဳးသမီးေတြေသာက္တဲ့ ပဋိသေႏၶ တားေဆးေတြကလည္း ၾကာလာရင္ေသြးတိုးေစနိုင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္ကေသြးတိုးေရာဂါ၊ဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ၊နွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းတာ ၊ ေသြးတြင္းအဆီမ်ားတာ၊ေလၿဖတ္တာ ၊ကင္ဆာၿဖစ္တာနဲ႕အ၀လြန္ တာေတြကတစ္ခုနဲ႕တစ္ခုဆက္စပ္မွဳရွိၿပီး ဒီေရာဂါေတြကိုကူးစက္ၿခင္းေၾကာင့္ မဟုတ္ေသာေရာဂါမ်ား (NCD) လို႕ ေခၚပါတယ္။ ဒါေတြက 21ရာစုမွာ အၿဖစ္မ်ား ေနပါတယ္။ ဒီေရာဂါေတြ ၿဖစ္ေစတဲ့အဓိက      အေၾကာင္းရင္းက က်န္းမာေရးနဲ႕ မညီညြတ္တဲ့ဘ၀ ေနထိုင္စားေသာက္မွဳပံုစံေၾကာင့္ပါ။ အဆီအအိမ့္၊ အခ်ိဳ၊အငန္ပါတဲ့ အစားအေသာက္အစာမ်ားတာ ၊ ကိုယ္လက္လွဳပ္ရွားမွဳမရွိတာ၊ေဆးလိပ္ေသာက္တာ ၊ ေဆးရြက္ၾကီးငံုတာ ၊ အရက္ကိုအႏၱရာယ္ရွိ္ေလာက္တဲ့ ပမာဏေသာက္တာ ၊ စိတ္ဖိစီးမွဳမ်ားတာစတဲ့ အခ်က္ေတြေၾကာင့္ၿဖစ္တတ္တာေၾကာင့္ဒီေရာဂါေတြမၿဖစ္ေအာင္ဒီအခ်က္ေတြကိုေရွာင္ဖို႕၊တစ္ေန႕ကိုနာရီ၀က္နဲ႔တစ္ပတ္ငါးရက္ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ဖို႕၊ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ားမ်ားစားေပးဖို႔လိုပါတယ္။ေသြးတိုးရွိေနၿပီဆိုရင္လည္းေရာဂါကိုထိန္းနိုင္ေအာင္အငန္ေလွ်ာ့စားရပါမယ္။အဆီအအိမ့္ကိုေလ်ာ့စားရပါမယ္။အုန္းနိဳ႕ကိုေလ်ာ့စားရပါမယ္။ဟင္းသီးဟင္းရြက္ကိုမ်ားမ်ားစားေပးရပါမယ္။ေလ့က်င့္ခန္းကိုမွန္မွန္ လုပ္ ေပးသင့္ပါတယ္။ေသြးေပါင္မွန္မွန္ခ်ိန္ေပးရပါမယ္။

တြဲဖက္ပါေမာကၡဦးကိုကို
အေထြေထြေရာဂါအထူးကူဆရာ၀န္ၾကီး

ေသြးတိုးေရာဂါရျခင္းႏွင့္ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးၿဖစ္မလာနိုင္ေအာင္
===================================
ေဆး၀ါးကုထံုးနဲ႕ပက္သက္ၿပီးေၿပာရရင္တစ္ကမၻာလံုးကေတြ႕ရွိခ်က္ေတြအေပၚအေၿခခံၿပီးမွထြက္ေပလာတဲ့သေဘာတူညီခ်က္တစ္ရပ္ကိုေၿပာၿပခ်င္ပါတယ္။ဒါကေတာ့”ေသြးေပါင္က်ေရးသည္သာပဓာန၊မည္သည့္ေဆး၀ါးသံုးသည္ကအဓိကမက်ပါ”တဲ့။ဒီေန႕ကုေနတဲ့ေသြးေပါင္ခ်ိန္ကေနာင္10နွစ္၊နွစ္20ၾကာလာရင္ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးေတြၿဖစ္မလာနိုင္ေအာင္လို႕ကုသေနရတာပါ။ၿပင္းထန္တဲ့အဆင့္ကိုမဆိုလိုပါဘူး။အဲဒီေတာ့ေစ်းၾကီးလြန္းတဲ့ေဆးေတြ၊အမႊန္းတင္လြန္းတဲ့ေဆးေတြမေသာက္ရလို႕လည္းအရမ္းၾကီး၀မ္းနည္းေနဖို႕မလိုပါဘူး။လူထုအေၿခၿပဳေလ့လာစမ္းစစ္မွဳေတြအရေသြးဖိအားကို2mmHgေလွ်ာ့ခ်နိုင္ရင္နွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါၿဖစ္ပြားမွဳကို7%၊ေလၿဖတ္တာကို10%၊ေလွ်ာ့ခ်နိုင္တာကိုေတြ႕ရပါတယ္။အဲဒီေတာ့အေရးၾကီးတာကLifeStyleေၿပာင္းလဲမွဳေတြကိုစြဲစြဲၿမဲၿမဲလုပ္ပါ။သက္ဆိုင္ရာကြ်မ္းက်င္သူဆရာ၀န္ေတြညႊန္ၾကားတဲ့ကိုယ္နဲ႕သင့္ေလွ်ာ္တဲ့ေဆးေတြကိုမွန္မွတ္မွီ၀ဲမယ္ဆိုရင္ေတာ့ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးေတြမၿဖစ္ေအာင္ရာခို္င္နွဳန္းအေတာ္မ်ားမ်ားကိုယ့္ဘက္မွာရွိေနတယ္လို႕ဆိုရမွာပါပဲ။ေဆး၀ါးကုသမွဳပိုင္းမွာေတာ့ဆရာတို႕ဘက္ကအေတာ္ေလးစဥ္းစားရပါတယ္။ဆိုလိုတာကပထမဆံုးစေတြ႕တဲ့အခ်ိန္မွာေသြးေပါင္က်ေဆးေပး။မေပးေပါ့။Cost effectiveဆိုတဲ့စကားေလးရွိပါတယ္။တန္ရဲ့လားးေပါ့။ေၿပာခဲ့သလိုေသြးတိုးကုမယ္ဆိုတာေနာက္ဆက္တြဲၿပသနာဆိုးက်ိဳးေရာဂါေတြၿဖစ္မလာေအာင္ကုတာ၊အဲဒါေတြၿဖစ္လာရင္လူမွဳေရး၊စီးပြားေရးထိခိုက္လာမယ္။အဓိကကေတာ့ေငြေၾကးကုန္က်မ်ားလာမယ္။အဲဒါကိုမၿဖစ္ေစခ်င္လို႕အခုအခါထုိက္သင့္သေလာက္ေငြေၾကးကုန္က်ခံၿပီးကုသမွဳခံယူေနရတာ၊တကယ္လို႕မ်ားအဲဒီေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးေတြၿဖစ္လာဖို႕အလားအလာအလြန္႕အလြန္နည္းသူတစ္ေယာက္အတြက္ဆိုရင္ေတာ့အခုကုေနတဲ့ေဆးဖိုးကသူ႕အတြက္Cost effective မၿဖစ္ေတာ့ဘူးေပါ့။အဲဒီေတာ့ထံုးစံအတိုင္း Guideline
ေတြေပၚလာၿပန္တာေပါ့။NICE Guidline ေလးကလက္ေတြ႕က်တဲ့အဲ
ဒါေလးကိုဗဟုသုတၿဖစ္ေအာင္ထည့္ေၿပာၿပပါမယ္။
ေဆးခန္းမွာတိုင္းတဲ့ေသြးေပါင္ခ်ိန္အေပၚေသြး160နဲ႕160အထက္၊ေအာက္ေသြး100နဲ႕100အထက္ရွိသူနဲ႕ေဆးခန္းမွာတိုင္းတဲ့ေသြးေပါင္ခ်ိန္အေပၚေသြး180နဲ႕180အထက္၊ေအာက္ေသြး110နဲ႕
110အထက္ရွိသူေတြဆိုရင္ဘယ္အသက္အရြယ္မွာပဲၿဖစ္ၿဖစ္ေသြးေပါင္က်ေဆးေပးသင့္ပါတယ္။ေဆးခန္းမွာခ်ိန္တဲ့ေသြးေပါင္ခ်ိန္ေပၚေသြး140နဲ႕140အထက္၊ေအာက္ေသြး90နဲ႕90အထက္၊ရွိသူေတြ
ဆိုရင္ေတာ့အသက္80နွစ္ေအာက္နွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါရွိမယ္ဒါမွမဟုတ္ဆီးခ်ိဳနဲ႕တြဲေနမယ္။ဒါမွမဟုတ္ Target Organ Damageေတြရွိေနမယ္။ဒါမွမဟုတ္ေနာင္ 10နွစ္ၾကာမွာနွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါအႏၱရာယ္ၿဖစ္နိုင္ေၿခ(တြက္လို႕ရပါတယ္)20%အထက္ၿဖစ္ေနမယ္ဆိုရင္ေတာ့ေသြးေပါင္က်ေဆးစေပးသင့္တယ္လို႕ဆိုထားပါတယ္။ေသြးတိုးေရာဂါရွိသူေတြရဲ႕ေသြးဖိအားကိုဘယ္ေလာက္မွာထားရမလဲဆိုတာကဒါလည္းတုတ္ထမ္း၊ဓားထမ္းေၿပာေနၾကပါပဲ။ပိုေကာင္းေစခ်င္တဲ့ေစတနာေတြေၾကာင့္ပါ။ေယဘုယ်အားၿဖင့္အမ်ားလက္ခံထားတဲ့ရွိတဲ့ရွိသင့္တဲ့ေသြးဖိအားကေသြးတိုး+ဆီးခ်ိဳဒါမွမဟုတ္ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါရွိရင္130/80mmHgေအာက္၊အဲဒါေတြမရွိရင္140/80mmHg ေအာက္မွာရွိေနရင္လံုေလာက္ၿပီးေက်နပ္စရာေကာင္းေနပါၿပီတဲ့။ေသြးတိုးတာကို
ကုသမွဳခံယူေနသူေတြကရွိရမယ့္ေသြးဖိအားမွာရွိေနရဲ့လားဆိုတာကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ဆန္းစစ္ၾကဖို႕လိုပါတယ္။အေနာက္တိုင္းနဲ႕အေရွ႕တိုင္းလူေတြမွာရွိသင့္တဲ့ေသြးဖိအားကမတူေလာက္ဘူးဆိုရင္သုေတသနလုပ္ငန္းေတြကိုကိုယ့္လူမ်ိဳးေတြအတြက္က်ယ္က်ယ္ၿပန္႕ၿပန္႕လုပ္ရပါလိမ့္မယ္။ငိုအားထက္ရယ္အားသန္ရတဲ့ၿဖစ္ရပ္ကေတာ့ဒီGuidelineထုတ္တဲ့အဂၤလန္နိုင္ငံမွာေတာင္ရွိသင့္တဲ့ေသြးဖိအားကိုေရာက္ေအာင္ထိန္းထားနိုင္တာကေသြးတိုးေရာဂါရဲ႕30%ပဲရွိပါသတဲ့။